فون و فعالیت های ماهانه پشه خاکی ها در کانون لیشمانیوز جلدی شهرستان بوشهر در سال ۸۷-۱۳۸۶

زمینه: بیماری لیشمانیوز جلدی در استان بوشهر، یکی از بیماری های شایع بومی است که افزایش شیوع آن را در بعضی از مناطق استان، بویژه شهرستان بوشهر در سال های اخیر شاهد بوده ایم. کنترل مؤثر این بیماری در صورتی امکان پذیر است که اطلاع دقیقی از اپیدمیولوژی بیماری (انگل، ناقل و مخزن) وجود داشته باشد. آگاهی از فون و فعالیت ماهانه ناقلین، یکی از اساسی ترین اطلاعاتی است که در اقدامات مربوط به کنترل آنها مورد نیاز بوده و بی توجهی به جنبه های مختلف زیستی حشره ناقل، می تواند موجب شکست استراتژی های کنترلی گردد. مواد و روش ها: این بررسی که یک نوع مطالعه توصیفی مقطعی است در سال های 87-1386 در چهار روستای آلوده شهرستان بوشهر انجام گردید. این مطالعه که نوعی مطالعه فونستیک و وفورگیری ماهانه پشه خاکی ها است با روش استاندارد تله چسبان انجام شد. نمونه ها با روش مرفولوژیک و استفاده از میکروسکوپ نوری و کلیدهای شناسایی معتبر مورد شناسائی قرار گرفت. یافته ها: در این مطالعه 15952 پشه خاکی صید و 16 گونه (شامل 6 گونه از جنس فلبوتوموس و 10 گونه از جنس سرژنتومیا) شناسایی شد که هشت گونه آن برای اولین بار از این شهرستان معرفی می گردد که عبارتند از: فلبوتوموس مونگولنسیس، فلبوتوموس کوکازیکوس، فلبوتوموس انصاری، سرژنتومیا تیبریادیس، سرژنتومیا کلایدئی، سرژنتومیا آنتناتا، سرژنتومیا ایرانیکا، سرژنتومیا پالستینسیس.گونه های غالب در این بررسی به ترتیب عبارت بودند از: فلبوتوموس پاپاتاسی- سرژنتومیاسینتونی و فلبوتوموس آلکساندری. در اماکن خارجی از نظر وفور گونه، سرژنتومیاسینتونی و در اماکن داخلی (انسانی و حیوانی) فلبوتوموس پاپاتاسی گونه غالب بود. فعالیت ماهانه پشه خاکی ها از نیمه اول فروردین-ماه آغاز و در نیمه اول دی ماه خاتمه می یابد و اوج فعالیت آنها در نیمه اول تیرماه می باشد. اوج فعالیت ماهانه فلبوتوموس پاپاتاسی در نیمه اول مردادماه می باشد. نتیجه گیری: با توجه به طول مدت 9 ماهه فعالیت پشه خاکی ها در این شهرستان، و اوج فعالیت آنها به ویژه فلبوتوموس پاپاتاسی، برنامه ریزی و اجرای عملیات کنترل ناقل در تیرماه از اهمیت خاصی برخوردار است.